‘Verzoening-door-voldoening’: de ultieme mix van het oude – met het nieuwe verbond

De afgelopen tijd hebben meerdere mensen (vanuit het buitenland) onderwijs in Nederland gegeven over de verbonden in de Bijbel. In een land als Nederland, met haar calvinistische achtergrond, is dit onderwijs van groot belang. Het op de juiste manier verstaan van het evangelie van het Koninkrijk staat of valt met name met het begrijpen van het oude – en het nieuwe verbond. Het mixen van deze twee verbonden leidt tot een bedekking, waardoor we de ware boodschap van het evangelie niet kunnen zien. Nog belangrijker dan het onderwijs over de verbonden zelf is dat we met het onderwijs doordringen tot de diepste wortel van het religieuze denken binnen de westerse christelijke theologie. Daarmee doel ik op de visie op het kruis die bekend staat als ‘verzoening-door-voldoening’, ook wel de satisfactieleer genoemd. Juist in een calvinistisch land als Nederland is deze leer diep geworteld. Daarom is de vertaalslag van het onderwijs dat vanuit het buitenland komt naar de Nederlandse context van fundamenteel belang. Met dit artikel willen we de belangrijkste vertaalslag maken voor christenen in Nederland.

In het Nieuwe Testament komen we heel wat begrippen tegen die door onze vertalingen en de gangbare interpretaties in een juridisch / wettisch referentiekader zijn geplaatst. Denk aan begrippen als ‘zonde’, ‘oordeel’, ‘gerechtigheid’, ‘losprijs’ en ‘bevrijding’. Het Griekse woord voor ‘bevrijding’ (aphesis) wordt in onze vertalingen steevast met ‘vergeving’ vertaald, alsof onze redding gelegen zou zijn in de ‘vergeving van zonden’. Zo ook het begrip ‘verzoening’. Bij verzoening denken we al snel aan het herstel van de relatie tussen God en de mens die verbroken zou zijn geweest vanwege de ongehoorzaamheid van de mens. De mens is de schuldige en zou eigenlijk gestraft moeten worden, maar Jezus heeft deze straf in onze plaats gedragen, waardoor onze zonden vergeven kunnen worden. Dit zou de enige manier zijn waarop God de relatie met de mens weer kon herstellen. Deze visie op de kruisiging van Jezus, die nagenoeg door alle ‘Bijbelgetrouwe’ christenen in Nederland wordt onderschreven, is gebaseerd op de (veronderstelde) scheiding tussen God en de mens. Een concept dat we nergens in de Bijbel terugvinden.

Niets, maar dan ook niets, kan ons scheiden van de Liefde van Christus, schrijft Paulus (Romeinen 8:35-39). Het gaat bij verzoening dan ook niet om het herstel van een – door de zonden van de mens – verbroken relatie, maar om het wegnemen van de verduistering bij de mens, waardoor we het gevoel hebben dat we van God gescheiden zijn. Dat is ook de (letterlijke) vertaling van Jesaja 59:2.

“maar uw ongerechtigheden zijn het, waardoor u zich terugtrekt van God, en uw zonden maken dat zijn tegenwoordigheid (zijn aanwezigheid!) voor u verborgen is en u Hem niet kunt horen.“

Er is nooit sprake geweest van scheiding tussen God en de mens. Christus is de enige Levensbron, zonder ‘Christus in ons’ is er geen sprake van leven. Het gaat in het evangelie van het Koninkrijk niet om een juridische ruilhandel, waardoor Gods Geest weer in ons woning kan maken, maar om het Licht van Christus die onze verduisterde toestand van binnenuit (onder de korenmaat vandaan) wil verlichten!

De visie van ‘verzoening-door-voldoening’, die voor de meeste christenen in Nederland de kern van het evangelie vormt, is een direct gevolg van het mixen van het oude verbond met het nieuwe verbond. Om dit duidelijk te maken gaan we naar de afbeelding die bovenaan dit artikel is geplaatst. Aan de linkerkant is de ‘werking’ van het oude verbond weergegeven. Het oude verbond is gebaseerd op de wet van Mozes. Als er een rechtsgeldige wet is, dan dient deze gehandhaafd te worden en zullen overtredingen gestraft moeten worden. In de tijd vóór Mozes was dit niet het geval.

“De wet immers bewerkt toorn; waar echter geen wet is, is ook geen overtreding.” (Romeinen 4:15)

“want reeds voor de wet (van Mozes) was er zonde in de wereld. Maar zonde wordt niet toegerekend, als er geen wet is. Toch heeft de dood als koning geheerst van Adam tot Mozes, …” (Romeinen 5:13,14A)

Onder het oude verbond boden de zondoffers uitkomst als mensen onverhoopt de wet overtreden hadden. Alleen de besneden Joden die geleefd hebben tussen de wetgeving op de Sinaï en het jaar 70AD (het jaar waarin het oude verbond door de verwoesting van de tempel ten einde kwam) zijn binnen het oude verbond opgenomen geweest. Daarbuiten is er van de hele mensheid nooit iemand geweest die onder het oude verbond – en dus ook niet onder de wet van Mozes – heeft geleefd.

Voor de joden onder het oude verbond was ‘Christus in ons’ een mysterie. Christus was daardoor ‘inactief’ (als het ware buiten werking gesteld). Het oude verbond was gericht op de buitenkant (het ‘vlees’) en bracht geen openbaring van het Christus-Licht dat altijd al in de mens was (zei het onder de korenmaat). Men bleef in de duisternis wandelen. Het oude verbond was niet in staat om de mens te verlossen van de vloek van zonde en dood (Hebreeën 10:1), waaronder de mens leefde. Er was een ‘nieuw’ en beter verbond nodig. Bij het ‘nieuwe’ in het Nieuwe Testament gaat het doorgaans niet om iets nieuws in de zin van dat het er eerder nog niet was. Het gaat om iets ‘nieuws’ dat in de tijd geopenbaard wordt, maar daarvoor altijd al ‘aanwezig’ was. Denk aan de ‘nieuwe’ mens, de ‘nieuwe’ hemel en de ‘nieuwe’ aarde en dus ook het ‘nieuwe’ verbond. Het nieuwe verbond is al van vóór de grondlegging der wereld tussen God en Christus gesloten. Daarom zijn we als mensheid al vóór de grondlegging der wereld in Christus uitverkoren (Efeziërs 1:14). Jezus heeft het mysterie van ‘Christus in ons’ dat eeuwenlang en geslachten lang onder alle volken een geheimenis was aan zijn heiligen (dat is de hele mensheid!) geopenbaard (Kolossenzen 1:26,27).

De middelste kolom in de afbeelding geeft de ‘werking’ van het nieuwe verbond aan. Dit verbond is gebaseerd op de openbaring van ‘Christus in ons’, waar Jezus van Nazareth onze ogen voor heeft willen openen. Dit nieuwe verbond, mits het niet wordt vermengd met het oude verbond, kan ons bewustzijn volledig reinigen van dode werken (het brengen van allerlei offers om iets van God te ontvangen). Het nieuwe verbond belooft ons zonder voorwaarden volledige verlossing van de vloek van zonde en dood, hetgeen leidt tot eeuwig leven. Omdat het nieuwe verbond niet gebaseerd is op de wet van Mozes, kan er onder het nieuwe verbond ook geen sprake zijn van overtredingen die gestraft moeten worden. Onder het nieuwe verbond zijn dus ook geen zondoffers nodig, eenvoudigweg omdat er geen overtredingen zijn.

“Waar dan voor deze dingen (misstappen) vrijlating (de juiste vertaling!) bestaat, is er geen zondoffer meer nodig.” (Hebreeën 10:18)

Zoals hiervoor al aangegeven, zijn wij als niet-joodse gelovigen nooit onder de wet van Mozes geweest. Onze misstappen zullen door God dus nooit als overtredingen worden aangemerkt. Dat is de genade die kenmerkend is voor het nieuwe verbond. Mensen die leven onder het nieuwe verbond (de hele mensheid!) hebben dus geen zondoffer nodig voor de vergeving van hun misstappen. God rekent niet met onze misstappen, omdat hij altijd al onze Christus-identiteit heeft gezien. De mens – die naar Gods evenbeeld en gelijkenis is geschapen – is in Gods ogen altijd al rechtvaardig geweest. Dat wij dit door ons verduisterde bewustzijn niet zien en dat deze verblinding tot misstappen van onze kant leidt, doet daar helemaal niets aan af.

Nu komen we bij het punt dat we met dit artikel willen maken. Door te geloven dat het bij de kruisiging van Jezus van Nazareth om ‘verzoening-door-voldoening’ gaat, mixen we de Waarheid van het nieuwe verbond met de ‘werking’ van het oude verbond. Deze mix is weergegeven aan de rechterkant van de afbeelding. Jezus omschrijft deze mix als jonge wijn die we in oude zakken schenken. We verkondigen het Koninkrijk van God, maar hanteren daarbij nog als basis de principes van het oude verbond. We verwachten gerechtvaardigd te worden op grond van het zondoffer dat Jezus gebracht zou hebben en daarmee verwachten we onze gerechtigheid van de wet, overeenkomstig het oude verbond.

“Gij maakt Christus inactief (Grieks: katargeo), als gij door de wet gerechtigheid verwacht; buiten de genade staat gij.” (Galaten 5:4)

Door onze gerechtigheid van een zondoffer – dat op grond van de wet gebracht wordt – te verwachten, gaan we voorbij aan de Waarheid van het nieuwe verbond, namelijk dat we nooit van God gescheiden zijn geweest. We zijn geen aangenomen (geadopteerde) kinderen van God, maar we zijn ‘bloedeigen’ zonen en dochters van God en Christus is altijd onze ware identiteit geweest en dat alles is ons op grond van Gods onvoorwaardelijke goedheid, genade en liefde geschonken. Daar kwam geen zondoffer aan te pas. Het nieuwe verbond tussen God en Christus (de ware identiteit van ieder mens!) is van vóór de grondlegging der wereld al gesloten en is een (verwantschaps-)verbond tussen God en de ene nieuwe Mens, die de identiteit van ieder mens vormt. Zolang door ons verduisterde bewustzijn ‘Christus in ons’ een mysterie voor ons is, zijn we ons niet bewust van het nieuwe verbond en zullen we er ook niet in wandelen en er naar handelen. We wandelen dan – net als de joden onder het oude verbond – naar het vlees, waarmee we Christus inactief maken in ons leven.

Welke gevolgen heeft het als Christus inactief is in ons leven?

Als we buiten de genade om onze gerechtigheid verwachten op grond van het zondoffer dat Jezus gebracht zou hebben, dan komen we nooit verder dan een van buitenaf toegekende gerechtigheid, precies zoals dat onder het oude verbond ook het geval was. Ons geloof berust daarmee op de (rationele) aanname van wat Jezus voor ons gedaan zou hebben en op het (rationeel) instemmen met het gegeven dat wij dankzij Jezus in Gods gunst zouden zijn aangenomen. Deze rationele instemming wordt dan de manier om gerechtvaardigd te worden. Dat klinkt misschien allemaal heel mooi en vertrouwd, maar wat zeggen we daarmee over onszelf? Dat wijzelf het ten diepste niet waard zijn om door God als zijn kinderen te worden gezien. Door deze vermenging van het oude verbond met het nieuwe verbond zullen we ons nooit onze (voluit natuurlijke) Christus-identiteit bewust worden en zodoende maken we volgens Paulus Christus inactief en plaatsen we onszelf buiten de genade die God ons al vóór onze vorming in de moederschoot – buiten Jezus om! – heeft geschonken. Wij zijn geen zondaren van nature, die door ‘in Christus’ te zijn – gerechtvaardigd worden. Wij zijn van nature rechtvaardig, omdat Christus onze ware identiteit is. En dan niet rechtvaardig in de zin van juridisch vrijgesproken van onze schuld, dat is de gerechtigheid van de wet! Nee, we zijn voor de volle 100% rechtschapen zonen en dochters van God. Bewustwording van deze Waarheid zal alleen plaatsvinden als we de jonge wijn van het Koninkrijk in nieuwe zakken schenken. Alleen dan zullen we als Zonen van God (m/v) openbaar worden. Dat is waar de zuchtende schepping nog steeds met reikhalzend verlangen op wacht. Het is de hoogste tijd dat we de ‘verzoening-door-voldoening’ visie op het kruis loslaten en ons bewust gaan worden van het feit dat we net zo Christus – net zo gezalfd met de heilige Geest – zijn als Jezus dat was toen hij op aarde rondwandelde. We zijn werkelijk ‘als Jezus’ in deze wereld. Alleen door deze ‘bekering’ (mindshift) zal het Koninkrijk van God, dat al vanaf de grondlegging der wereld onder ons is, zichtbaar gaan worden op aarde.

“Bekeert u, want het Koninkrijk van God is onder u!“

Zou je door willen praten over de inhoud van dit artikel?
Schroom dan niet en neem contact met ons op.

Klik hier als je je wilt abonneren op onze Blog / Infomail.

Vond je dit artikel de moeite waard om te lezen, overweeg dan een kleine financiële bijdrage. Het rekeningnummer is NL94 ASNB 0932 1927 50 t.n.v. P. Overduin.